Danas, 15. maja, Tuzla je proslavila Dan odbrane Tuzle od napada velikosrpsko-četničkog agresora.
Program obilježavanja Dana odbrane Tuzle polazio je u ranim poslijepodnevnim satima sa Brčanske Malte, Ulica Armije RBiH, odavanjem počasti, polaganjem vijenca na spomen-ploču poginulim borcima Brčanske Malte, te obilaskom nedovršenog parka i spomenika braniteljima Tuzle. U drugom dijelu odavanja počasti održana je ceremonijalna povorka do Slane banje, odavanje počasti i polaganje vijenaca: Zlatnim ljiljanima, poginulim braniteljima Bosne i Hercegovine i Tuzle 1992-1995, civilnim žrtvama rata i partizanskim brigadama.
15. maj, odbrana Tuzle
Pod komandom Mileta Dubajića paravojne jedinice Republike srpske ( RS ), osnovane u Banja Luci 12. maja 1992 godine pod vrhovnom komandom ratnih zločinaca Radovana Karadžića i Ratka Mladića, i vojnici novoosnovane Vojske Jugoslavije ( VJ ), formirane Ustavom Jugoslavije od 27. aprila 1992., sa čijim formiranjem je ukinuta Jugoslovenska narodna Armija ( JNA ), su se 15. maja 1992., prema dogovoru, trebali povući iz grada.
Prilikom povlačenja, vojna kolona koja se sastojala od otuđenih vojnih vozila od JNA natovarenih sa otuđenim minsko-eksplozivnim sredstvima i neobilježenih u skladu sa propisima, gorivom u kanisterima i stranim vojnim i paravojnim formacijama, trebala se kretati iz smjera kasarne Husinska Buna ka izlazu iz Tuzle u pravcu Bijeljine. Prvi dio kolone izašao je iz grada mirno, dok su iz kamiona sa kraja drugog dijela kolone počeli pucati po okolini, te izvršili napad na policajce, pripadnike Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Bosne i Hercegovine, Stanice javne bezbjednosti Tuzla, koji su osiguravali izlazak kolone iz grada. Naredba koju su dobili pripadnici MUP-a Republike Bosne i Hecegovine je bila, da se na vatru odgovori vatrom i ta naredba je ujedno i dokaz da se radilo o nužnoj odbrani od izvršenog napada.
Pri tom napadu ranjeno je 20-tak policajaca MUP-a Republike Bosne i Hercegovine, a tri policajca su smrtno stradala. Smrtno je stradala i jedna žena radeći u svojoj bašti kod benzinske pumpe u Slavinovićima. Ranjeni su bili prebačeni na Univerzitetsko-klinički centar Tuzla, gdje su uz posebno zalaganje uposlenika UKC-a Tuzla životi ranjenih spašavani, kako policajaca branitelja, tako i ranjenih vojnika iz kolone. Broj poginulih iz vojne kolone, prema podacima Fondacije Istina Pravda Pomirenje su 33 vojnika. Jedan broj vojnika je identificiran od strane Komemorativnog centra u Tuzli i VMA, a 13 vojnika je identificirano nakon ekshumacije sa DNK analizom. 21 lice koje se dodatno pripisuje broju poginulih vojnika iz kolone nije utemeljeno nijednim dokumentom, koji bi ukazivao da se radi o stradalim na Brčanskoj Malti. Imena identificarnih vojnika, kao i onih koje je Tužilaštvo u Beogradu dodalo spisku, uz naznaku da su dodati spisku bez dokaza utemeljenih na dokumentima, 2014. objavila je i javnosti učinila dostupnim, Fondacija Istina Pravda Pomirenje.
Povlačenje paravojnih jedinica RS-a i jedinica VJ-e nastavljeno je i dan nakon incidenta na Brčanskoj Malti, tj. 16.05.1992. Taj izlazak je protekao mirno, bez incidenata.
Novoformirana Vojska Jugoslavije je bila strana vojska na teritoriji svih bivših republika Socijalističke federativne republike Jugoslavije ( SFRJ ), osim na teritoriji tadašnje Srbije i Crne Gore.
Zbog naredbe: "Na vatru odgovoriti vatrom!" na beogradskom aerodromu “Nikola Tesla” 14. maja 2007. uhapšen je, a kasnije i procesuiran, te nakon skoro 10-godišnje pravne borbe za pravdu, 2016 godine presudom Apelacionog suda u Beogradu i pravosnažno oslobođen, Ilija Jurišić, tadašnji savjetnik načelnika javne bezbjednosti Tuzla.
U jednoj izjavi za medije Jurišić je objasnio kako je izdata naredba: "Ja sam 15. maja 1992., na dan incidenta na Brčanskoj Malti, bio dežurni. Popodne sam dobio saopćenje preko radioveze, da vojska puca po pripadnicima policije koji su raspoređeni za njen miran izlazak i da ima mrtvih. Načelnik je donio odluku da se na vatru odgovori vatrom."
Meša Bajrić, bivši načelnik Stanice javne bezbjednosti Tuzla, u kontekstu procesa protiv Jurišića svojevremno je izjavio za medije: “Kroz proces Jurišića sve smo dokumente dobili i mi znamo da smo na pravom putu i da nam je čist obraz". Dakle, sam proces protiv Jurišića je, ne samo dokazao, da je Ilija Jurišić nevin, već je omogućio uvid u dokumentaciju Vojske Jugoslavije i paravojnih jedinica RS-a, te da prilikom odbrane od napada nije izvršen zločin nad vojnom kolonom.
Ilija Jurišić je 2017. tužio državu Srbiju zbog: procesa, boravka u pritvoru, nanesene boli i narušenog zdravlja. 2020. godine Apelacioni sud u Beogradu, po osnovu ranije pravosnažne presude, presudio je u korist Ilije Jurišića i odredio naknadu u iznosu oko 145.000 eura, od kojih je Jurišiću isplaćeno 53.950 eura za pretrpljenu duševnu bol zbog neosnovanog lišenja slobode, a ostatak naknade advokatskom timu Jurišića.
U nastavku pogledajte izdvojene video-materijale:
1. Prijenos obilježavanja Dana odbrane Tuzle, 31. godišnjica
2. Dokumentarni film: "Žrtva je krivac"
3. Napad na Brčanskoj Malti
4. Povlačenje paravonjih formacija RS-a i jedinica VJ, dan poslije incidenta, tj. 16.05.1992.
5. Razgovor Selima Bešlagića i Praljka